แผนยุทธศาสตร์อนามัยสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ฉบับที่ 1 พ.ศ. 2551-2554 :

เครื่องมือในการเติมเต็มงานด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพเข้าด้วยกัน

นายระพีศักดิ์ มาลัยรุ่งสกุล
นักวิชาการสิ่งแวดล้อม ชำนาญการพิเศษ
สำนักงานสิ่งแวดล้อมภาคที่ 2 ลำปาง

สถานการณ์การเปลี่ยนแปลงทางสิ่งแวดล้อมในปัจจุบัน มีแนวโน้มของปัญหาที่ซับซ้อนและรุนแรงขึ้น และส่งผลกระทบต่อสุขภาพ ของประชาชน การพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคม รวมถึงระบบนิเวศน์ของประเทศ ภูมิภาค และโลก ทำให้ประเทศในภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้และเอเซียตะวันออก ได้จัดทำความตกลงที่จะดำเนินงานด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม โดยอาศัยกรอบความร่วมมือภายใต้ "กฎบัตรความร่วมมือด้านอนามัยและสิ่งแวดล้อมของประเทศในภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ และเอเซียตะวันออก"ที่รับรองโดยรัฐมนตรีด้านสิ่งแวดล้อมและด้านสาธารณสุขของ 14 ประเทศ ในภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้และเอเซียตะวันออก เมื่อวันที่ 9 สิงหาคม 2550 ณ กรุงเทพมหานคร ซึ่งได้กำหนดให้ประเทศสมาชิกดำเนินการจัดทำแผนปฏิบัติการอนามัยสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ (National Environmental Health Action Plan) หรือแผนเทียบเท่า เพื่อเป็นเครื่องมือสำคัญในการดำเนินงานอนามัยสิ่งแวดล้อมของประเทศ

จากปัจจัยภายนอกประเทศดังกล่าว ประกอบกับประเทศไทยเองกำลังประสบปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม และปัญหาผลกระทบต่อสุขภาพที่ชัดเจนยิ่งขึ้น กระทรวงสาธารณสุข และกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ในฐานะหน่วยงานหลักร่วมกับทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องริเริ่มจัดทำแผนยุทธศาสตร์อนามัยสิ่งแวดล้อมแห่งชาติฉบับที่ 1 พ.ศ. 2551-2554 ที่สอดคล้องตามกฎบัตรความร่วมมือด้านอนามัย และสิ่งแวดล้อมของประเทศ ในภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ และเอเซียตะวันออก และ ปฏิญญากรุงเทพด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ (Bangkok Declaration on Environment and Health) รวมทั้งตอบสนองประเด็นปัญหาที่สำคัญของประเทศ เพื่อใช้เป็นแผนแม่บทในการดำเนินงานอนามัยสิ่งแวดล้อมของหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง โดยในช่วงที่ผ่านมา ได้มีการประชุมผู้เกี่ยวข้องเป็นระยะๆ เพื่อยกร่างแผนยุทธศาสตร์ฯ สำหรับเป็นข้อมูลนำเข้า ในการประชุม ระดมความคิดเห็นการจัดทำแผนยุทธศาสตร์กรมอนามัยสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ระหว่างผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกภาคส่วน

แผนยุทธศาสตร์อนามัยสิ่งแวดล้อมแห่งชาติฉบับที่ 1 พ.ศ. 2551-2554 ได้แสดงทิศทางและแนวทางการดำเนินงานภายในช่วงระยะเวลา 4 ปี โดยมีวิสัยทัศน์มุ่งสู่ “การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมที่สอดคล้องกับบริบทของสังคมไทยและประชาคมโลก เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างเสมอภาค ด้วยการบูรณาการทุกภาคส่วน” และมีเป้าประสงค์เพื่อให้มีการจัดการอนามัยสิ่งแวดล้อมและพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพอย่างเป็นระบบ เพื่อสุขภาพอนามัยที่ดี โดยให้ความสำคัญกับประเด็นปัญหาอนามัยสิ่งแวดล้อม 6 ด้าน คือ (1)คุณภาพอากาศ (2) น้ำสะอาด สุขอนามัยและการสุขาภิบาล (3)ขยะมูลฝอยและของเสียอันตราย (4)สารเคมีเป็นพิษและสารอันตราย (5)การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และ(6)การวางแผนรองรับภาวะฉุกเฉินด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม

โดยมียุทธศาสตร์ 7 ประเด็น คือ
ยุทธศาสตร์ที่ 1การเพิ่มประสิทธิภาพ ประสิทธิผลของระบบบริหาร และ การเข้าถึงการบริการ ด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม
ยุทธศาสตร์ที่ 2 การพัฒนาทรัพยากรบุคคล ด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม
ยุทธศาสตร์ที่ 3 การเสริมสร้างศักยภาพภาคีเครือข่าย และส่งเสริมการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน
ยุทธศาสตร์ที่ 4 การเพิ่มประสิทธิภาพ การสื่อสารสาธารณะ และการเข้าถึงข้อมูลด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม
ยุทธศาสตร์ที่ 5 การส่งเสริม สนับสนุนการใช้มาตรการทางกฎหมาย เศรษฐศาสตร์ และสังคม
ยุทธศาสตร์ที่ 6 การส่งเสริม สนับสนุนการวิจัย พัฒนา องค์ความรู้ และเทคโนโลยีด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม
ยุทธศาสตร์ที่ 7 การสนับสนุน และปฏิบัติตามพันธกรณี ข้อตกลง และความร่วมมือระหว่างประเทศ

ดังนั้นแผนยุทธศาสตร์อนามัยสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ฉบับที่ 1 พ.ศ.2551-2554 จึงเป็นเครื่องมือสำคัญในการเติมเต็ม(บูรณาการ)งานด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพเข้าด้วยกัน แต่ทั้งนี้ แผนยุทธศาสตร์อนามัยสิ่งแวดล้อมแห่งชาติดังกล่าว จะต้องสามารถนำไปสู่การปฏิบัติจริงในพื้นที่และสามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างเป็นรูปธรรม ในการที่จะนำประเทศไทยมุ่งสู่ "การพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อม ที่สอดคล้องกับบริบทของสังคมไทยและประชาคมโลก เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างเสมอภาค ด้วยการบูรณาการทุกภาคส่วน" เพื่อบรรลุผลตามวิสัยทัศน์ต่อไป


อ้างอิง : สำนักอนามัยสิ่งแวดล้อม กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข, แผนยุทธศาสตร์อนามัยสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ฉบับที่ 1 พ.ศ.2551-2554 (ฉบับร่าง) , มีนาคม 2552